Τοιχογραφίες

Το φρέσκο (νωπογραφία)

Το φρέσκο είναι η ζωγραφική επάνω σε νωπό σοβά, γι’ αυτό ονομάζεται και νωπογραφία. Είναι η τεχνική που χρησιμοποιούσαν οι παλαιοί βυζαντινοί αγιογράφοι, ενώ στα χρόνια μας έχει σχεδόν εκλείψει. Εκ του αποτελέσματος διαπιστώνουμε ότι το φρέσκο είναι η πιο ανθεκτική ζωγραφική, γιατί οι περισσότερες τοιχογραφίες που σώζονται μέχρι σήμερα διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Οι παλαιοί τεχνίτες σοβάτιζαν μόνο ένα μικρό τμήμα του τοίχου, τόσο όσο προλάβαιναν να ζωγραφίσουν πριν στεγνώσει ο σοβάς. Το σοβάτισμα γινόταν με χαρμάνι από ασβέστη, άμμο ποταμίσια και άχυρο. Η όλη εργασία απαιτούσε μεγάλη δεξιοτεχνία και ταχύτητα, γιατί το έργο έπρεπε να τελειώσει πριν στεγνώσει ο σοβάς. Το φρέσκο δεν επιδέχεται λάθη, γιατί το χρώμα διεισδύει στον υγρό σοβά και ότι ζωγραφίζουμε δεν μπορεί να σβηστεί.

Ζωγραφική σε στεγνό σοβά

Στην εποχή μας οι αγιογράφοι έχουν στη διάθεσή τους νέα υλικά τα οποία τους επιτρέπουν να ζωγραφίζουν επάνω σε στεγνό σοβά. Τα ιδανικότερα χρώματα για την ζωγραφική στο τοίχο είναι τα φυσικά ορυκτά χρώματα σε μορφή σκόνης τα οποία αναμειγνύονται με κόλλα. Τα πλαστικά χρώματα, τα οποία κακώς χρησιμοποιούνται από μερικούς αγιογράφους, είναι υποδεέστερα και ακατάλληλα για την αγιογράφηση εικόνωναλλά και τοιχογραφιών. Τα χρώματα που πωλούνται στα καταστήματα, δεν είναι όλα κατάλληλα για την αγιογραφία και ο αγιογράφος πρέπει να τα επιλέγει με πολύ προσοχή, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα του έργου και η αντοχή του στο χρόνο. Πριν αρχίσει η αγιογράφηση ο αγιογράφοςπρέπει να τρίψει τον τοίχο με χοντρό γυαλόχαρτο. Κατόπιν ο τοίχος ασταρώνεται με αραιωμένη κόλα Vinilit ή Vinavil. Αν η επιφάνεια του τοίχου είναι πολύ άγρια, πρέπει να στοκαριστεί με ακρυλικό στόκο. Αφού τελειώσει η προετοιμασία του τοίχου, μπορούμε να μεταφέρουμε τα σχέδια στην επιφάνειά του και να αρχίσουμε την αγιογράφηση. Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει, οι τοιχογραφίες να ζωγραφίζονται σε καμβά στο εργαστήριο και κατόπιν να επικολλούνται στο τοίχο. Αυτή η τεχνική εφαρμόζεται σήμερα από την πλειοψηφία των ελλήνων αγιογράφων, γιατί ο καμβάς προστατεύει την εικόνα από πιθανές μελλοντικές φθορές του τοίχου, όπως ρωγμές, αποκόλληση του σοβά, υγρασία, κ.τ.λ.